Κυριακή, 16 Ιουλίου 2023 12:30

Φθόνος και μίσος ως αυτοκαταστροφικοί κύκλοι

Του καθηγητή Πέτρου Θέμελη

Στις ανθρώπινες σχέσεις, προβληματικές συμπεριφορές όπως ο φθόνος και το μίσος μπορεί να εκδηλωθούν, οδηγώντας σε άκρως αρνητικές συνέπειες τόσο για τα άτομα όσο και για το κοινωνικό και εργασιακό τους περιβάλλον. Εξετάζοντας τις ρίζες, τον αντίκτυπο και τις πιθανές λύσεις σε αυτά τα ζητήματα, μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων συναισθημάτων.
Ο φθόνος ως συναισθηματική απάντηση σε φαντασιακές απειλές και προσωπικές ανασφάλειες εκδηλώνεται με τάσεις κτητικότητας, καχυποψίας και κακότητας στις σχέσεις και μπορεί να ποικίλλει με βάση το φύλο και τις ανεδαφικές του προσδοκίες για άδηλα ή και αθέμιτα οφέλη στην άσκηση καθηκόντων διοίκησης.

Το μίσος ως έντονο αίσθημα αποστροφής ή εχθρότητας προς τους άλλους μπορεί να οφείλεται και σε πολιτισμικούς παράγοντες, οι οποίοι καθορίζονται από τον ιδιαίτερο τόπο καταγωγής και γέννησης, το οικογενειακό, το παιδευτικό και το κοινωνικό περιβάλλον ανατροφής και συναναστροφής, όπου ενδέχεται να επικρατούσαν καταστάσεις δυσάρεστων εμπειριών, φόβου, καταπίεσης και βίας.

Το φύλο παίζει ρόλο στην καλλιέργεια του φθόνου, του μίσους, των προκαταλήψεων και του αισθήματος κτητικότητας, με αποτέλεσμα να οδηγείται το άτομο σε επιβλαβείς συμπεριφορές, σε ανταγωνισμούς και συγκρίσεις με βάση μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς και κανόνων φύλου καθώς και αρνητικά στερεότυπα, που καταλήγουν σε αποδυνάμωση και ψυχολογική δυσφορία, άγχος, κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αδικαιολόγητες εκρήξεις οργής και συγκρούσεις σε εργασιακό, οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον.

Αποτέλεσμα: κοινωνικός διχασμός του ατόμου, διάβρωση της ενσυναίσθησης, της κατανόησης και της συνοχής της ομάδας, στην οποία ανήκει, ιδιαίτερα όταν κατέχει θέση ευθύνης.

Μέσω της εκπαίδευσης, της ανοιχτής επικοινωνίας και των συστημικών και στοχευμένων μεταρρυθμίσεων στις δομές των υπηρεσιών, μπορούμε να δημιουργήσουμε μια κοινωνία όπου ο φθόνος και το μίσος αντικαθίστανται από κατανόηση, σεβασμό και συνεργασία.