Στην ίσως πιο κρίσιμη φάση της Ελληνικής Επανάστασης, το 1823, έγραψε στη Ζάκυνθο τον «Ύμνο εις την Ελευθερία», ένα ποίημα, τμήμα του οποίου, από το 1865 αποτελεί τον εθνικό ύμνο της Ελλάδας και από το 1966 και της Κύπρου. Το ποίημα που αποτελείται από 158 στροφές είναι ο μεγαλύτερος σε έκταση ύμνος κράτους παγκόσμια. Το ποίημα τυπώθηκε το 1824 στο Μεσολόγγι και μελοποιήθηκε το 1828 από τον επίσης κορυφαίο στην εποχή του, Κερκυραίο συνθέτη και ιδρυτή της μουσικής Επτανησιακής Σχολής, Νικόλαο Μάντζαρο.
Ο Διονύσιος Σολωμός γεννήθηκε στη Ζάκυνθο στις 8 Απριλίου του 1798 και ήταν εξώγαμο παιδί του κόμη Νικολάου Σολωμού και της υπηρέτριάς του Αγγελικής Νίκλη. Σε ηλικία δέκα ετών έμεινε ορφανός και με τη συνοδεία του έπαρχου Ζακύνθου, Ιταλού δασκάλου Γεωργίου Δε Ρώσση. Ο Σολωμός, μετά από επτά χρόνια, τελείωσε το Λύκειο της Κρεμόνας και συνέχισε σπουδάζοντας Νομική στο πανεπιστήμιο της Παβίας. Παράλληλα με τις σπουδές του ασχολήθηκε με την ποίηση γράφοντας στίχους στην ιταλική γλώσσα και μπήκε στους κύκλους της διανόησης της εποχής του.
Το 1818 επέστρεψε στη γενέτειρά του Ζάκυνθο και παρέμεινε εκεί για μια δεκαετία. Εκεί συνέχισε να γράφει ποίηση και στην ελληνική γλώσσα. Το πρώτο του ποίημα ήταν ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν». Ακολούθησαν και άλλα αριστουργήματα όπως αυτό «εις τον θάνατον του λόρδου Μπάυρον», οι «Ελεύθεροι πολιορκημένοι», «η καταστροφή των Ψαρών», «ο Πορφύρας», «η γυναίκα της Ζάκυθος», «εις Μάρκον Μπότσαρη» κ.α. Χαρακτηριστικό του έργου του είναι η αποσπασματικότητα αφού κανένα από τα ποιήματα πού έγραψε μετά τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν» δεν είναι ολοκληρωμένο.
Ο Σολωμός το 1828 εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα σχεδόν απομονωμένος συνέχισε την ενασχόλησή του με την ποίηση. Το 1849 του απονεμήθηκε ο «Χρυσός Σταυρός του Σωτήρος» για το εθνεγερτικό έργο του αφού αναγνωρίστηκε ότι «με την ποίηση του διέγειρε τα αισθήματα του λαού στον αγώνα για εθνική ανεξαρτησία». Το μεγαλείο του Σολωμού δεν περιορίζεται μόνο στη συγγραφή του εθνικού μας ύμνου αλλά κυρίως στην καλλιέργεια της δημοτικής γλώσσας αφού άνοιξε τον δρόμο για τη χρησιμοποίησή της στη λογοτεχνία.
Αυτός ο λαμπρός εθνικός ποιητής πέθανε στην Κέρκυρα στις 9 Φεβρουαρίου 1857.
Το 2014 με πρωτοβουλία του καθηγητή της νεοελληνικής γλώσσας στο πανεπιστήμιο της Καλαβρίας Γιάννη Κορίνθιου και τότε προέδρου της ομοσπονδίας των Ελληνικών κοινοτήτων και αδελφοτήτων της Ιταλίας ξεκίνησε η διαδικασία για την καθιέρωση μιας ημέρας αφιερωμένης στην ελληνική γλώσσα. Σε αυτόν τον σκοπό της καθιέρωσης της ημέρας συμπαραστάθηκαν τα κλασικά λύκεια και η ελληνική κοινότητα της Νάπολης και της Καμπανίας. Σε μια πρώτη φάση διαμορφώθηκε ένα σχέδιο για την καθιέρωση της παγκόσμιας ημέρας «Ελληνοφωνίας και Ελληνικού Πολιτισμού» με προτεινόμενη ημέρα την ημέρα της γέννησης του Σωκράτη, δηλαδή την 20η Μαΐου.
Τελικά στις Απριλίου 2017, με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Εξωτερικών και Παιδείας, καθιερώθηκε να εορτάζεται κάθε χρόνο η «Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας» την 9η Φεβρουαρίου, δηλαδή την ημέρα του θανάτου του εθνικού ποιητή Διονυσίου Σολωμού.
Το οφείλαμε στον ποιητή αλλά και στη γλώσσα μας.
