Πέραν της αυτονόητης σημασίας των έργων υποδομής, η ανάπτυξη της Μεσσηνίας το 2022 θα εξαρτηθεί και από σειρά παραμέτρων στο περιβάλλον, το ανθρώπινο κεφάλαιο, την κοινωνία και τον πολιτισμό. Η προοπτική των επιμέρους τομέων για τη νέα χρονιά παρουσιάζεται μάλλον θολή και προβληματική, με λίγες εξαιρέσεις:
12. Δημογραφική αναστροφή ή καταστροφή;
Η πρόσφατη απογραφή του 2021 δεν προοιωνίζεται θετική για τη Μεσσηνία, με την τάση γήρανσης του τοπικού πληθυσμού, ειδικά στα χωριά, να έχει πλέον καταστεί επικίνδυνη. Με τους νέους επιστήμονες στο εξωτερικό ή στην Αθήνα, η Μεσσηνία μετατρέπεται σε τόπο διαβίωσης συνταξιούχων και ολιγοήμερων διακοπών. Αν δεν διαμορφωθεί άμεσα μια ολοκληρωμένη δημογραφική πολιτική με πρόσθετα κίνητρα από την αυτοδιοίκηση, παράλληλα με αναγκαίες πρωτοβουλίες σε εθνικό επίπεδο, ο τόπος μας δεν θα διαθέτει προσεχώς καμία αναπτυξιακή ζωτικότητα.
13. Κεντρική διαχείριση απορριμμάτων.
Παρ’ ότι κυβέρνηση και Περιφέρεια έχασαν το στοίχημα έναρξης του έργου και το 2021, το σύστημα προσωρινής διαχείρισης ξεκίνησε επιτέλους να λειτουργεί προ λίγων ημερών και μόνο για τα απορρίμματα Αργολίδας, Κορινθίας και μέρους της Αρκαδίας, ενώ Μεσσηνία και Λακωνία είναι ακόμα «στον αέρα». Ελπίζουμε τουλάχιστον να διαψευστούν οι εύλογες ανησυχίες για ανετοιμότητα και επικείμενη αύξηση των τελών καθαριότητας.
14. Ενεργειακή μετάβαση
Το τέλος του 2021 σηματοδότησε μια εξόχως αρνητική εξέλιξη για τα ενεργειακά της Πελοποννήσου, εξ αιτίας της διαφαινόμενης ακύρωσης του αγωγού Eastmed. Ταυτόχρονα, εν αναμονή της πολυδιαφημισμένης απολιγνιτοποίησης της Μεγαλόπολης, προχωρούν χωρίς πυξίδα οι διαδικασίες για την ενεργειακή μετάβαση, ενώ τίποτα δεν είναι εξασφαλισμένο ως προς την κατασκευή των δικτύων φυσικού αερίου, εξ αιτίας της παντελούς απουσίας περιφερειακής ενεργειακής στρατηγικής.
15. Νοσοκομεία Καλαμάτας και Κυπαρισσίας.
Η πανδημία εξακολουθεί να δοκιμάζει σκληρά τα νοσηλευτικά ιδρύματα της Μεσσηνίας με τις ελλείψεις σε ειδικευμένο προσωπικό να παραμένουν σοβαρές και μοιραίες για εκατοντάδες συμπολίτες μας που έχουν χάσει τη ζωή του από κορωνοϊό (και όχι μόνον) την περασμένη χρονιά. Μοναδική θετική εξέλιξη το 2021 η (δρομολογημένη στο παρελθόν) εκκίνηση των διαδικασιών για την κατασκευή του προσθέτου ορόφου, που θα αναβαθμίσει τις υποδομές του Νοσοκομείου Καλαμάτας.
16. Ένταξη της Καλαμάτας στις «100 έξυπνες και κλιματικά ουδέτερες πόλεις»
Το 2021 σηματοδότησε την υποψηφιότητα της Καλαμάτας σε μια ευρωπαϊκή δράση που στοχεύει στην υποστήριξη 100 πόλεων για την υλοποίηση της αειφόρου ανάπτυξης έως το 2030 και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας έως το 2050. Πιθανή θετική έκβαση της υποψηφιότητας, που υποστηρίχθηκε από το σύνολο σχεδόν του Δημοτικού Συμβουλίου, μπορεί να προσδώσει προστιθέμενη αξία στην ποιότητα ζωής στην πόλη, μόνο εάν συνοδευτεί από έναν ολοκληρωμένο στρατηγικό σχεδιασμό εκ μέρους του Δήμου.
17. Αντιπλημμυρική θωράκιση της Καλαμάτας
Καμία ουσιαστική εξέλιξη δεν σημειώθηκε το 2021 στο έργο που εξαγγέλθηκε επανειλημμένα μετά τις φονικές πλημμύρες του φθινοπώρου του 2016. Οι υποσχέσεις μιλούν για εκκίνηση των εργασιών το 2022, ενώ πέπλο μυστηρίου καλύπτει τα ακριβή σχέδια ιδίως για το σκεπασμένο τμήμα του Νέδοντα. Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή και κινητοποίηση του Δήμου και των λοιπών τοπικών εκπροσώπων ώστε να αποφευχθούν φαραωνικές παρεμβάσεις που θα αλλοιώσουν τη φυσιογνωμία και την αισθητική της πόλης.
18. Ανάπλαση των εκβολών του ποταμού Παμίσου και ανάδειξη του παραλιακού μετώπου
Καλαμάτας-Μεσσήνης.
Το 2021 επέφερε μόνο την ανάθεση από την Περιφέρεια της μελέτης για τη δημιουργίας γέφυρας που θα ενώνει τις εκβολές του Παμίσου και τους Δήμους Καλαμάτας και Μεσσήνης. Αντίθετα, το σχέδιο ολοκληρωμένης ανάπλασης αυτής της στρατηγικής περιοχής για την ανάπτυξη του τόπου μας, όπως έχει αναλυτικά και από ετών προταθεί από το γράφοντα, απουσιάζει από το σχεδιασμό (;) των αρμοδίων αρχών.
19. Αξιοποίηση των στρατιωτικών μονάδων.
Το 2021 σηματοδότησε την κύρωση της συμφωνίας με την ισραηλινή Elbit για την δημιουργία του Διεθνούς Κέντρου Αεροπορικής Εκπαίδευσης στην 120 Π.Ε.Α. και αναμένονται τα επίσημα εγκαίνια. Αντίθετα, στο θέμα του στρατοπέδου της Καλαμάτας υπήρξε απόλυτη στασιμότητα. Απαιτείται επειγόντως συνεννόηση των αρμοδίων φορεών και ανάθεση σε ανεξάρτητο φορέα της εκπόνησης ενός master plan με εναλλακτικά σενάρια για την αξιοποίηση του χώρου, που μπορεί να δώσει σημαντική αναπτυξιακή ώθηση στην πόλη.
20. Επέκταση της Costa Navarino.
Η ουσιαστική προώθηση των έργων για την επόμενη φάση του project στην Πύλο αποτελεί «φωτεινή» εξαίρεση στην τοπική στασιμότητα, με την επένδυση να ενισχύει το μεσσηνιακό τουριστικό brandname από αυτό το καλοκαίρι. Ας ελπίσουμε ότι οι λοιποί φορείς της Μεσσηνίας θα αξιοποιήσουν την προστιθέμενη αξία της.
21. Αρχαιολογικοί χώροι
Παρά τις άοκνες προσπάθειες των αρχαιολόγων, οι οποίες έχουν αποφέρει θαυμαστά αποτελέσματα, το 2021 δεν σηματοδότησε ούτε την έναρξης της επισκεψιμότητας της Αρχαίας Θουρίας ούτε τη βελτίωση της προσβασιμότητας στο αρχαιολογικό πάρκο της Μεσσήνης, ενώ σε εκκρεμότητα παραμένει και η δημιουργία νέου μουσείου στην περιοχή. Δήμοι και Περιφέρεια καλούνται επιτέλους να αναδείξουν τους χώρους αυτούς σε εργαλεία περιφερειακής ανάπτυξης.
22. Αναγέννηση του πρωτογενούς τομέα
Η απαράδεκτη κατάσταση με το ελαιόλαδο και το 2021 καταδεικνύει την άμεση ανάγκη υλοποίησης μιας ολοκληρωμένης πολιτικής αναγέννησης της πρωτογενούς παραγωγής ώστε να μετατραπεί, από κοινού με τον ποιοτικό τουρισμό, την εκπαίδευση και την υψηλή τεχνολογία, σε «ατμομηχανή» της τοπικής οικονομίας.
Το 2022, που μπήκε με ακρίβεια και αβεβαιότητα για τη χώρα μας (όπως και στον υπόλοιπο κόσμο), θα είναι σίγουρα μια προεκλογική χρονιά. Παρά τις εύλογες αμφιβολίες για την υλοποίηση των εξαγγελιών, ευχή όλων είναι η Μεσσηνία, ο φτωχότερος νομός της Πελοποννήσου σύμφωνα με τα επίσημα προ Covid στοιχεία, να αποφύγει την διαφαινόμενη περιθωριοποίηση και να έλθει εγγύτερα στις προοπτικές ανάπτυξης που θα φέρουν για όλους ένα καλύτερο αύριο.
(Μέρος Β’-οι συντελεστές οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης)
*Ο Νίκος Θεοδώρου είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και Διδάκτωρ Δημοσίου και Ευρωπαϊκού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ludwig-Maximilians του Μονάχου. Ιστοσελίδα: www.ntheodorou.gr
