Ένα από τα πρόσωπα που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην Ελληνική Επανάσταση αλλά και τη μετέπειτα δημιουργία του Ελληνικού Κράτους, ήταν ο τέκτονας, κόμης Διονύσιος ο δε Ρώμας. Γεννήθηκε το 1771 στη Ζάκυνθο. Το 1794 διαδέχθηκε τον πατέρα του στη θέση του γενικού προξένου της Βενετίας στον Μοριά και τη Ρούμελη. Εκεί οι γνωριμίες του με πολλούς προκρίτους ήταν σημαντικό εφόδιο για την κατοπινή δράση του. Το 1803 εκλέχθηκε μέλος της Συντακτικής Επιτροπής για την ψήφιση του Συντάγματος της Επτανήσου Πολιτείας. Το 1806 διορίστηκε στη θέση του πρύτανη της Κέρκυρας. Το 1809 εκλέχτηκε γερουσιαστής της Επτανήσου Πολιτείας ενώ το 1810 παρασημοφορήθηκε από τον Ναπολέοντα με το παράσημο της λεγεώνας της τιμής.
Την άνοιξη του 1815, ο κόμης Ρώμας ίδρυσε στη Ζάκυνθο μια νέα τεκτονική στοά με την ονομασία «Αναγεννηθείς Φοίνιξ» και ξεκίνησε την πατριωτική του δράση. Το 1816 στην Κέρκυρα, διαφωνώντας με το σχεδιαζόμενο απολυταρχικό «Σύνταγμα» των Άγγλων, συγκρούστηκε με τον Ύπατο Αρμοστή των Ιονίων Νήσων, Thomas Maitland και αναγκάστηκε να μετακομίσει στη Ζάκυνθο. Τον Απρίλιο του 1819 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Αριστείδη Παπά και άρχισε να συγκεντρώνει γύρω του πολλούς από τους μελλοντικούς αγωνιστές της Επανάστασης που βρίσκονταν τότε στη Ζάκυνθο. Ανάμεσα σ’ αυτούς ήταν και ο Κολοκοτρώνης.
Επειδή το 1820 η δράση του Ρώμα είχε αρχίσει να γίνεται αντιληπτή και παρά την τεκτονική του ιδιότητα να ενοχλεί την αγγλική διοίκηση, αυτός αποφάσισε να καταφύγει στη Βενετία, όπου παρέμεινε για τέσσερα χρόνια, μέχρι το θάνατο του Ύπατου Αρμοστή των Ιονίων Νήσων Thomas Maitland. Και στην βόρεια Ιταλία ανέπτυξε σημαντική εθνική δράση αφού η γνώμη του ήταν βαρύνουσα για τους επαναστατημένους.
Μετά τον θάνατο του Maitland και την εγκατάσταση του νέου Ύπατου Αρμοστή sir Frederick Adam στα Επτάνησα, ο κόμης Διονύσιος Ρώμας επέστρεψε στη Ζάκυνθο στα μέσα περίπου του 1824. Εκεί τον «περίμενε» μια σοβαρή κληρονομιά. Η περιουσία του Αντώνιου Μαρτινέγκου. Ο Ρώμας έγινε ο πλουσιότερος Επτανήσιος. Αν και αναμφισβήτητα αρχικά, μετά την παρασημοφόρησή του από τον Ναπολέοντα, ήταν «γαλλόφιλος» στη συνέχεια μεταστράφηκε σε «ρωσόφιλο» και αργότερα σε «αγγλόφιλο». Όμως ουσιαστικά, ο κόμης Ρώμας διάλεξε να παραμείνει απλός Έλληνας πατριώτης και μάλιστα «χαμηλών τόνων».
Το φθινόπωρο του 1824 κι ενώ στην Ελλάδα ο εμφύλιος έφθανε στην κορύφωσή του, ο Ρώμας εκμεταλλευόμενος και την οικονομική του επιφάνεια, σχημάτισε μαζί με τον ιατροχειρουργό Παναγιώτη-Μαρίνο Στεφάνου και τον επίσης γιατρό Κωνσταντάκη Δραγώνα, διευθυντή του λοιμοκαθαρτηρίου της Ζακύνθου, την Επιτροπή Ζακύνθου, το «Τρισυπόστατον». Σκοπός της Επιτροπής ήταν κυρίως η αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας και πολεμοφοδίων στη δοκιμαζόμενη Ελλάδα. Για τη σύσταση και τη λειτουργία της Επιτροπής, που πολιτικά ήταν προσανατολισμένη στην Αγγλία, είχαν προηγηθεί και μυστικές τεκτονικές προσυνεννοήσεις.
Η μεγάλη οικονομική επιφάνεια του Ρώμα του επέτρεπε να διαχειρίζεται τις εισφορές των Φιλελλήνων και των Επτανησίων, χωρίς υποψίες. Σε αυτόν έφταναν εκθέσεις και αναφορές τόσο από την επαναστατημένη Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό. Ακόμα και πληροφορίες από το στρατόπεδο του Ιμπραήμ έφθαναν στη Ζάκυνθο, από τους Ιταλούς τέκτονες αξιωματικούς του αιγυπτιακού στρατού Giovanni Romei και Scarpa. Για ένα χρόνο, από τα μέσα του 1825 μέχρι τα μέσα του 1826, η Επιτροπή της Ζακύνθου και ο Διονύσιος Ρώμας, σχεδόν αποκλειστικά, διηύθυνε τον Αγώνα.
Τότε, το υπό απελευθέρωση κρατίδιο προσδέθηκε γερά στο αγγλικό άρμα αφού έτσι απαιτούσαν και τα συμφέροντα του «δρόμου των Ινδιών». Αυτή η πρόσδεση, με διαφορετικούς επικυρίαρχους συνεχίζεται….
